Η Χώρα μας μαστίζεται διαχρονικά και με αυξανόμενη ένταση κατά τα τελευταία χρόνια από τις επάρατες δασοπυρκαγιές που προκαλούν πλημμύρες, διαβρώσεις και ερημοποιήσεις μεγάλων εκτάσεων και ιδιαίτερα των νησιών μας.
Από το πόρισμα προσφάτων ημερίδων του Πράσινου Ινστιτούτου, προκύπτει σαφώς ότι η συχνότητα και η αυξανόμενη ένταση των δασοπυρκαγιών, οφείλονται στα ακραία καιρικά φαινόμενα, λόγω της Κλιματικής Αλλαγής, η οποία αποτελεί παγκόσμιο κίνδυνο μεγάλων φυσικών καταστροφών.
Στο ίδιο πόρισμα αναφέρεται ως μόνος τρόπος ανάσχεσης των κινδύνων αυτών, η επείγουσα δημιουργία στοχευμένων Τεχνητών Αναδασώσεων μεγάλων εκτάσεων με κατάλληλο φυτευτικό υλικό και με σαφή προσπάθεια σύστασης οικονομικά βιώσιμων Αγροδασικών Οικοσυστημάτων.
Η Δασική μας Υπηρεσία με τα άξια στελέχη της, όπως μεγαλούργησε την εικοσαετία 1960 – 1980, που μετέτρεψε ολόκληρη την ορεινή ύπαιθρο σε ένα απέραντο Εργοτάξιο κατασκευής έργων κοινής ωφέλειας και οικονομικής ανάπτυξης, έτσι και σε αυτή την κρίσιμη περίσταση, καλείται να οργανώσει μεθοδικά και στοχευμένα επιτυχείς και εκτεταμένες Τεχνητές Αναδασώσεις.
Προς την κατεύθυνση αυτή καλούμαστε όλοι μας να συστρατευθούμε με ό,τι όπλα διαθέτουμε ο καθένας μας.
Σε αυτό το πλαίσιο και από την 25ετή εμπειρία μου στο Ίδρυμα Δασικών Ερευνών στους Τομείς Δασοκομικής και Δασικής Γενετικής, θα ήθελα να αναφερθώ στο θέμα του ποτίσματος κατά τους θερινούς μήνες, των φυτών μιας Τεχνητής Αναδάσωσης.
Το πότισμα των δενδρυλλίων, όπως γίνεται μέχρι σήμερα, με υδροφόρες και μάνικες, πέραν του υψηλού κόστους που αυτό συνεπάγεται, τα οχήματα, οι άνθρωποι, το νερό που πέφτει κλπ., μπορεί να προκαλέσουν ζημιές, όχι μόνο στα ποτιζόμενα φυτά και στη νεαρή φυσική αναγέννηση, αλλά και σε όλες τις άλλες ζωικές ή φυτικές μορφές που η Φύση προσπαθεί να επαναδημιουργήσει στην καμένη περιοχή.
Ευτυχώς, όμως, υπάρχει και άλλος τρόπος, απλός, αποτελεσματικός και οικονομικός, ώστε τα φυτά να επιβιώνουν άνετα και να αναπτύσσονται κανονικά κατά τους θερινούς μήνες, χωρίς το γνωστό μας μέχρι τώρα πότισμα.
«Σκεπάζουμε την επιφάνεια του λάκκου, αμέσως μετά την φύτευση, με στρώση από ενεργειακή βιομάζα (άχυρα ή πριονίδι) σε μορφή κύκλου, ακτίνας 0,50 – 1,00 μ. από το φυτό και πάχος 10-15 εκ. Στερεώνουμε το υλικό αυτό με λίγα χαλίκια για να μην παρασυρθεί με τα πρωτοβρόχια ή τον δυνατό αέρα».
Αυτή η απλή φάση εργασίας, στηρίζεται σε μια επίσης απλή και γνωστή φυσική ιδιότητα κατά την οποία όταν η επιφάνεια του εδάφους καλυφθεί με στρώμα ενεργειακής βιομάζας, το έδαφος διατηρείται αφράτο και δροσερό, γιατί διακόπτεται η συνέχεια των τριχοειδών, δια των οποίων γίνεται η εξάτμιση του νερού με αποτέλεσμα, η υγρασία και η ικμάδα να εγκλωβίζονται μέσα στον λάκκο. Και μάλιστα, ενισχύονται με το βρόχινο νερό της Άνοιξης και του Καλοκαιριού. Ταυτόχρονα, ως συνέπεια της φυσικής αυτής ιδιότητας, επιτελούνται τρεις παράπλευρες ωφέλειες.
α) Το υλικό επικάλυψης (ενεργειακή βιομάζα), μέχρι να χουμοποιηθεί (3 – 4 χρόνια), δεν επιτρέπει να φυτρώσουν λαίμαργα και ανταγωνιστικά για το νεόφυτο ζιζάνια, ενώ τελικά μετατρέπεται και σε γόνιμο χώμα.
β) Υπό του στρώματος της βιομάζας, βρίσκουν καταφύγιο διάφορα ζωύφια και έντομα που αποτελούν τους πρώτους πυρήνες αναδημιουργίας της βιοκοινωνίας της περιοχής.
γ) Με την ολοκλήρωση της φάσης της επικάλυψης των λάκκων με ενεργειακή βιομάζα, ολοκληρώνεται και ο κύκλος της ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή και η Φύση που χρειάζεται την Αγάπη και τον Σεβασμό μας ανενόχλητα, συνεχίζει το δύσκολο έργο της επανασύστασης της Βιοποικιλότητας που αποτελεί ισχυρό ανάχωμα κατά της Κλιματικής Αλλαγής.
Η πρότασή μου αυτή, δεν αποτελεί πρωτοτυπία ή καινοτόμα ιδέα και δεν αφορά μόνο τα Δάση, αλλά στηρίζεται στην αειφόρο ανάπτυξη και τον κύκλο της ζωής, άρα και μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε φύτευση. Οι αγρότες μας, ειδικά σε πολλές άνυδρες και ξηρές περιοχές, όπως π.χ. στην Μάνη Λακωνίας, χρησιμοποιούν στην πράξη τον τρόπο αυτό εδώ και δεκαετίες και μας λένε χαρακτηριστικά: «όταν φυτεύουμε ένα δένδρο στο χωράφι, καλύπτουμε τον χώρο γύρω από κάθε φυτό με φύκια θαλάσσης ή παλιάχυρα, για να μην χρειαζόμαστε το καλοκαίρι πολλά ποτίσματα και να μην φυτρώνουν κοντά στο δέντρο λαίμαργα χόρτα και το εξασθενούν». Η σαφής αυτή μαρτυρία των αγροτών μας, θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως Συμπέρασμα μιας Ειδικής Ερευνητικής Εργασίας.
Σκεπάζουμε τον λάκκο γύρω από κάθε φυτό με άχυρα ή πριονίδι και αποφεύγουμε τα ποτίσματα που προκαλούν πολλές άμεσες ή παράπλευρες ζημιές.
Αυτή η απλή και απόλυτα συμβατή με τους φυσικούς Νόμους, πρόταση, αν οργανωθεί και εφαρμοστεί σωστά από την Δασική Υπηρεσία, σίγουρα θα έχουμε επιτυχείς και εξελίξιμες Τεχνητές Αναδασώσεις σε συντομότερο χρόνο και με το μικρότερο δυνατό κόστος.
Ασφαλώς, προϋπόθεση για τα ανωτέρω, αποτελεί η Τεχνητή Αναδάσωση να γίνει με κατάλληλο φυτευτικό υλικό. Ειδικότερα:
- Καλή γενετική προέλευση και σωστή συντήρηση μέχρι την σπορά του πολλαπλασιαστικού υλικού (σπόροι – μοσχεύματα).
- Σπορά την κατάλληλη εποχή, μετά από σχετική προετοιμασία των σπόρων ή μοσχευμάτων, χωρίς την χρήση ορμονών ριζοβολίας κλπ.
- Καλλιέργεια με χώμα καθαρό, χωρίς λιπάσματα ή τύρφη ή χρήση θερμοκηπίων και κανονικά ποτίσματα, ώστε τα αρτίφυτρα να μεγαλώσουν σε συνθήκες παρόμοιες με αυτές που επικρατούν στον χώρο της Αναδάσωσης και να είναι υγιή και ανθεκτικά.
- Σωστή και επιμελημένη φύτευση την κατάλληλη εποχή (από Οκτώβριο έως και Φεβρουάριο) και άμεση κάλυψη της επιφάνειας του λάκκου με ενεργειακή βιομάζα, όπως περιγράφεται ανωτέρω.
- Αυστηρή και αποτελεσματική απαγόρευση της βοσκής.
- Η σποροσυλλογή και η λειτουργία των Κρατικών Δασικών Φυτωρίων να γίνεται αποκλειστικά με αυτεπιστασία με μόνιμο και κατάλληλα εκπαιδευμένο επιστημονικό και εργατικό προσωπικό.
Οι παραπάνω απόψεις και προτάσεις είναι προσωπικές και τις καταθέτω με σεβασμό προς τους Δημόσιους και Ιδιωτικούς Φορείς προς εξέταση και διερεύνηση, προκειμένου να συμβάλω κατά το δυνατόν στην αέναη προσπάθειά τους και όλων μας για την προστασία των Δασών και την σωτηρία του φυσικού μας περιβάλλοντος. Είμαι στην διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία.
Σαγέικα Αχαΐας 19/5/22
Με εκτίμηση,
Παναγιώτης Βασιλάκος
Δασοπόνος
2693041030